O projekcie | Wizualizacje Niewidocznego
Projekt „Wizualizacje Niewidocznego“ pojmuje wizualizacje jako formy produkcji obrazu poza profesjonalno-oficjalnym obiegiem obrazów i jako wynik amatorskich praktyk medialnych. Projekt poświęcony jest historii i praktyce sponsorowanych przez państwo amatorskich klubów filmowych w PRL (1944-1989) – od założenia pierwszego klubu 1953 do społeczno-politycznego przełomu w 1989 roku i zmiany systemu państwa.
Amatorskie kluby filmowe w Polsce tworzyły swoistą niszę społeczno-kulturalną dla aktorów, którzy mogli się w niej odważyć na estetyczno-tematyczne eksperymenty, jakie nie byłyby możliwe w oficjalnej, w wysokim stopniu alimentowanej i kontrolowanej kinematografii. Dotyczyły one głównie wizualizacji publicznie represjonowanej seksualności i marginalizowanych mniejszości, takich jak homoseksualizm, który oficjalnie nie był zakazany, ale wciąż tabu, jak i kwestii politycznych czy formalnych eksperymentów.
Badanie tych amatorskich wizualizacji ma pokazać, jak to przysłonięte specyficznymi dla kultury technikami i społecznymi stosunkami władzy, tak jak tabu czy wykluczone w państwowym socjalizmie, zostało zobrazowane i uwidocznione.
Z jednej strony projekt ma na celu identyfikację i analizę uwidocznień, a z drugiej praktyki medialne, które je wytworzyły. Metodycznie łączy on medialno-archeologiczne i mikro-historyczne podejście z obrazowo-naukową perspektywą na amatorską praktykę filmową w Polsce. Stosując podejście »obrazoznawcze« (»Bildwissenschaft«) do łączenia analizy obrazu z pytaniami o jego produkcję, złożoność reprezentacji medialnych będzie tu interpretowana poprzez triadę wizualizacja (praktyka), aktorzy/sprawcy (sieci społecznościowe) i wyniki (uwidocznienia).
Badaniom podlegają nie tylko treści i formy filmów amatorskich, ale także kulturowe i społeczne procesy ich produkcji, rozpowszechniania i odbioru w odniesieniu do warunków lokalnych i translokalnych, przełomów medialnych i zmian społeczno-politycznych. Aby zrozumieć różne praktyki obrazujące i medialne, znamienne filmy amatorskie zostaną zbadane w ich kontekście, podczas gdy logiki działania amatorów filmowych i ich praktyki medialne zrekonstruowane w wywiadach i obszernej pracy archiwalnej. Celem przedmiotu badań jest więc rozpracowanie kulturowych praktyk kina amatorskiego w Polsce oraz określenie jego medialno-archeologicznych i technologiczno-historycznych uwarunkowań.
W trakcie tych dociekań zostanie też określony jego stosunek do danej lub artystycznej produkcji i jej transnarodowe przeplatanie się z innymi amatorskimi kulturami filmowymi. Celem tej kontekstualizacji jest wyostrzenie percepcji warunków politycznych, społecznych i medialnych, w jakich działali amatorzy i rozwijali swoje wizualizacje.
Interdyscyplinarny projekt postrzega się jako wkład w archeologię medialną filmu amatorskiego w Polsce i w kulturę wizualną współczesności. Projekt jest realizowany w Katedrze Historii Mediów i Kultury Wizualnej na Uniwersytecie w Siegen i finansowany przez Niemiecką Fundację Badawczą DFG w latach 2020-2023.
Stipendia/Fellowships:
Kooperacje:
Uczestnicy & uczestniczki projektu:
Amatorzy – Amatorki: Adam Gryczyński, Alicja Zawadzka, Lucyna Lubańska, Krzysztof Korzonkiewicz, Barbara Łoboda, Marek Małecki, Bartosz Gajda, Jarosław Marszewski, Wojciech Wójcik, Zbigniew Trzciński, Witold Świętnicki, Marek Hamera, Leszek Turowski, Jacek Rajewski, Janina Matejuk, Anna Jędryczka-Hamera, Jan Janusz Bujak, Piotr Majdrowicz, Alicja Jodko, Jacek Wojtaś, Andrzej Lorenc, Piotr Sulisz, Julian Zawisza, Roman Hlawacz, Bogusław Rogowski, Leszek Boguszewski, Jacek Turalik, Antoni Kreis, Jan Dzida, Kazimierz Pudełko, Danuta Ryszka, Barbara Lach, Zbigniew Szweblik, Stanisław Szweblik, Józef Brzóska, Krzysztof Zanussi, Andrzej Moś, Janusz Piwowarski, Zdzisław Zinczuk, Jerzy Jernas, Róża Wojta, Marcin Kęszycki, Józef Robakowski, Marek Barański
Wspierający: Marysia Lewandowska, Joe Leiner, Katarzyna Karwańska, Marcel Łoziński, Maciej Drygas, Maciej Cuske, Marcin Adamczak, Joanna Sypniewska, Mikołaj Jazdon, Anna Zachurzok, Krzysztof Ridan, Rafał Cymorek, Czesław Kobierski, Ewa Pomorska, Ryszard Wojdak, Paulina Pachulska-Wojdak, Katarzyna Skarżyńska-Skiera, Grażyna M. Grabowska, Paulina Haratyk, Adam Wyżyński, Anna Bobula, Cäcilia Wosnitzka, Barbara Jacyków, Filip Jacobson, Zbigniew Ryba, Adrian Janisio, Andrzej Przeździecki, Ariadna Miernicka, Piotr Gabrysz, Wojciech Szwiec, Andrzej Tuziak, Agata Lewandowski, Susanne Regener, Elisabeth Heinrich, Susanne Pütz, Kai Hilpisch